Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins höfðar mál gegn fimm aðildarríkjum hjá Evrópudómstólnum eftir að þau neituðu eða leiddu hjá sér að innleiða mikilvæga hluta umdeildra laga um stafræna stjórnun Digital Services Act, DSA. Lögin miða að því að ritskoða óásættanlegar stjórnmálaskoðanir á kerfisbundinn hátt á samfélagsmiðlum. Á Íslandi mun ESB-stjórn Kristrúnar Frostadóttur framfylgja ritskoðun með haturslögum ESB.
Löndin sem ESB hefur kært eru Pólland, Tékkland, Spánn, Kýpur og Portúgal. Samkvæmt framkvæmdastjórn ESBi hefur löndunum mistekist að tilnefna eða mynda innlenda eftirlitsstofnun til að framfylgja DSA-reglugerðinni eða hafa einfaldlega neitað að gera það. Framkvæmdastjórnin segir í yfirlýsingu samkvæmt Reuters:
„Aðildarríkjum er skylt að tilnefna að minnsta kosti ein ábyrg yfirvöld með vald til að innleiða DSA.“
ESB sektar eða lokar netmiðlum á sama hátt og kínverskir kommúnistar
Pólland sker sig úr þar sem það hefur alls ekki skipað neinn samhæfingaraðila. Hin fjögur löndin hafa vissulega tilnefnt aðila en ekki veitt þeim tilskilið lagalegt vald til að fylgja ritskoðuninni eftir.
DSA-lögin, sem tóku gildi árið 2022, eru markaðssett sem tæki til að skapa „öruggara og gegnsærra“ netumhverfi. Gagnrýnendur telja hins vegar að lögin virki sem ritskoðunartæki sem kæfir tjáningarfrelsið.
Samfélagsmiðlar sem brjóta gegn DSA-lögunum og ritskoða ekki „kynþáttafordóma,“ „rangfærslur“ og þess háttar nægjanlega hratt eiga á hættu að verða sektaðir um allt að sex prósentum af árlegri heimsveltu sinni. Ef um endurtekin eða alvarleg brot er að ræða er einnig hægt að loka starfsemi netmiðla innan ESB á sama hátt og kommúnistastjórn Kína.
Þagga niður lögmætar skoðanir
Í hópi gagnrýnenda eru meðal annars Elon Musk, Donald Trump, bandarískir repúblikanar og ESB-þingmenn AfD í Þýskalandi og Svíþjóðardemókratar í Svíþjóð.
Jessica Stegrud, þingmaður SD, hefur varað við því að of mikil áhersla á „rangfærslur“ og „skaðlegt efni“ geti takmarkað tjáningarfrelsi og þaggað niður lögmætar skoðanir. Maximilian Krah, þingmaður AfD, segir að lögin séu aðferð til að stöðva útbreiðslu „óhefðbundinna og skapandi hugmynda“ á netinu.
Framkvæmdastjórnin hóf formlega málsmeðferð árið 2024 og hefur nú tekið málið fyrir dómstól ESB eftir að löndin héldu áfram að neita að verða við kröfunum. Verði aðildarríkin dæmd sek eiga þau yfir höfði sér fjárhagslegar refsingar og verða tilneydd til að tafarlaust framfylgja lögunum.