Núna er verið að endurskíra nöfn fjölda „rasískra” plöntutegunda svo enginn móðgist í framtíðinni (Mynd Freepik).
Alþjóðlega grasafræðiþingið var haldið 21. – 27. júlí í Madrid, höfuðborg Spánar. Í starfsvikunni fyrir þingið ákváðu margir af helstu grasafræðingum heims að breyta nöfnum á plöntum sem báru með sér „kynþáttafordóma.“
Ákvörðunin var tekin eftir sex daga langan fund í aðdraganda þingsins sem 100 fremstu vísindamenn grasa- og frasafræðinnar héldu. Niðurstaðan varð sú, að öllum plöntu-, sveppa- og þörunganöfnum sem innihalda orðið „caffra“ – sem gefur til kynna afrískan uppruna þeirra – verður skipt út fyrir orðið „affra.”
200 rasískar plöntutegundir
Komust grasaþrasafræðingarnir að því að hægt væri að tengja orðið „caffra” við hið niðrandi afríska hugtak „kaffer” (kaffrer í fleirtölu) sem var notað á tímum aðskilnaðarstefnunnar í Suður-Afríku. Þýðir það, að meira en 200 tegundir verða fyrir áhrifum, þar á meðal strandkóraltréð, sem framvegis mun heita Erythrina affra í stað Erythrina caffra.
Grasafræðingarnir samþykktu einnig að stofna sérstaka nefnd til að ákveða nafngiftir á nýfundnum plöntum, sveppum og þörungum. Venjulega eru nöfnin gefin af þeim sem fyrst lýsa þeim í vísindaritunum. Hins vegar getur nýstofnuð nefnd breytt nöfnunum ef þau eru talin móðgandi fyrir einhvern þjóðernishóp eða kynþátt.
Vandamál grasafræðinnar
Eru þessar nafnabreytingar fyrstu reglubreytingarnar um tegundaheiti sem flokkunarsérfræðingar hafa ákveðið. Sandy Knapp, grasafræðingur, hjá Náttúruminjasafninu í London er yfir sig hamingjusöm. Hún segir í viðtali við The Guardian:
„Þetta er virkilega frábært fyrsta skref til að takast á við spurningu sem orðin er raunverulegt vandamál innan grasafræðinnar og einnig í öðrum líffræðilegum vísindum.”
Grasafræðingarnir voru ósammála víðtækari nafnabreytingum á umdeildum sögulegum tegundarheitum í öðrum greinum. Til að mynda hefur mikið verið rætt um Hitlerbjöllunna „Anophthalmus hitleri” og Mússolíni malarfluguna „Hypopta mussolinii.”
Menningarbylting grasafræðinganna
Prófessor Gideon Smith við Nelson Mandela háskólann í Suður-Afríku og samstarfsmaður hans, prófessor Estrela Figueiredo, lögðu til þvottinn á nöfnum rasistaplantnanna. Þeir hafa í mörg ár barist fyrir því að breytingar verði gerðar á alþjóðakerfi vísindaheita til að komast frá rasískum plöntum og dýrum og skíra þau pólitískum rétttrúnaðarnöfnum í staðinn.
Smith segir við The Guardian:
„Við erum mjög ánægð með afturvirkt og varanlegt brottnám niðrandi þjóðarbrota úr grasafræðinni. Það er mjög uppörvandi að yfir 60% alþjóðlegra samstarfsmanna okkar studdu þessa tillögu.”
Plöntufræðingum er meira í mun að fylgja pólitísku rétttrúnaðarbrjálæði en að varðveita söguna og tengsl nafnanna við hana. Fáránleiki rétttrúnaðarins breiðist sífellt út á fleiri sviðum – núna innan plöntufræðinnar.
Alþjóðlega plöntuþingið
Alþjóðlega plöntuþingið „International Botanical Congress, IBC,” er alþjóðlegt þing plöntufræðinga á öllum vísindasviðum sem haldinn er á sex ára fresti og fundarstaðir skiptast á milli heimsálfa. 19. þingið var haldið í Shenzhen, Kína, 17.-29. júlí, 2017. 20. þingið var haldið í Madríd, Spáni, 15.-27. júlí, 2024. Áætlað er að 21. þingið verði haldið í Höfðaborg, Suður-Afríku, í júlí 2029.
