Ríkisstjórn Kasakstan hefur þversnúist í loftslagsmálunum og aðlagast nýrri stefnu Bandaríkjanna í loftslagsmálum undir stjórn Donalds Trumps. Kassym-Jomart Tokayev, forseti landsins, segir að ógnin um yfirvofandi loftslagshamfarir sé tóm blekking og ver áframhaldandi mikla notkun jarðefnaeldsneytis. Yfirlýsingin kemur í kjölfar þess að stjórn Trumps hefur hætt við hundruð græn verkefni og fullyrt er að sú ákvörðun hafi sparað bandarískum skattgreiðendum meira en 7,5 milljarða dollara.
Í meira en áratug hefur Kasakstan hreykt sér af því að vera land í grænum umskiptum. Stefnan „Kasakstan-2050“ var hrint úr vör árið 2012 með það markmið að framleiða helming raforkunnar úr endurnýjanlegum orkugjöfum fyrir árið 2050. Árið 2021 kynnti Tokayev forseti um kolefnishlutleysi fyrir árið 2060.
Hins vegar, á fundi Þjóðarvísinda- og tækniráðsins 26. september s.l., markaði Tokayev dramatíska stefnubreytingu. Hann vitnaði tvisvar í Donald Trump Bandaríkjaforseta og kallaði loftslagsmálið allsherjar svikamyllu:
„Ég hef tekið þátt í loftslagsráðstefnum í Dúbaí og Bakú. Hreinskilnislega séð lítur allt sem er að gerast út eins og stórfelld svikamylla.“
Hann vísaði til fyrri svipaðrar yfirlýsingar Trumps hjá Sameinuðu þjóðunum, þar sem hann sagði loftslagsbreytingar vera „stærsta svindl heimssögunnar.“
Forsetinn lagði áherslu á að vaxandi orkuþörf Kasakstans, knúin áfram af stafrænni umbreytingu og þróun gervigreindar, þarfnaðist öruggra orkugjafa – fyrst og fremst kola. Landið framleiðir yfir 110 milljónir tonn af kolum árlega og er einn stærsti kolaframleiðandi heims.
Tokayev sagði að kol, ólíkt vindorku, væru bæði ódýrari og stöðugri. Hann vitnaði aftur í Trump: „Mér líkar ekki vindur, mér líkar vel við kol.“ Vindmyllur eru að sögn Tokayev mjög dýrar og gætu einnig valdið umhverfisskaða sem heyrist einnig oft í bandarískri umræðu.
Gagnrýni á loftslagsstefnuna
Yfirlýsing Tokayev hefur vakið sterk viðbrögð á alþjóðavettvangi. Gagnrýnendur loftslagsstefnunnar halda því fram að alþjóðleg loftslagsstefna virki í reynd sem leið til að komast hjá lýðræðislegum ferlum og færa ákvarðanatökuvald frá ríkjum til alþjóðastofnana. Oft er það gert með þeim rökum að „tíminn sé að renna út.“
Aðrir benda á sálfræðilegar afleiðingar heimsendaráróðursins verði að unga fólið þjáist af loftslagskvíða og er svipt uppeldi í sálfræðilegri sátt sem það á löglegan rétt á samkvæmt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Bandaríkjastjórn hefur nýlega stöðvað 321 græn verkefni með áætluðum sparnaði upp á 7,56 milljarða dollara fyrir skattgreiðendur. Verkefnin spanna allt frá minnkun kolefnislosunar, vetnis- og kolefnisbindingu til vind- og sólarorku og innviða fyrir rafknúin ökutæki. Samkvæmt talsmanni orkumálaráðuneytisins hafa nokkur verkefni verið „pólitísk verkefni eða verkefni sem ekki skiluðu neinum árangri.“ Ben Dietderich, blaðafulltrúi umhverfisráðuneytisins, segir í yfirlýsingu að „þeir dagar séu liðnir að verið sé að selja Bandaríkjamenn til að gera loftslagspostulana ánægða.“
COP30
Kasakstan hefur skýra valkosti fyrir næstu loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna, COP30 í Belém í Brasilíu. Eftir mörg ár af loforðum um minnkun kolefnislosunar og græna orku, þá velur landið núna að draga opinberlega allan vísindalegan og pólitískan grundvöll loftslagsstefnunnar í efa.
Ef viðsnúningur Tokayevs leiðir til varanlegrar stefnubreytingar – og ef fleiri lönd kjósa að fylgja í kjölfarið – gæti það haft áhrif bæði á loftslagsumræðuna og alþjóðlegan orkumarkað um langa framtíð.