Kári Garðason framkvæmdastjóri Samtakanna ´78 t.v. og Hólmkell Hreinsson, forstöðumaður Amtsbókasafnsins á Akureyri t.h.
Samtökin ´78 segjast vera mikil mannréttindasamtök. Eiginlega svo mikilvæg að engin önnur réttindasamtök komast með tærnar þar sem S´78 hafa hælana. Regnbogafáninn er í sumum tilvikum æðri og sýnilegri fána íslenska lýðveldisins og málaður um götur og torg. Eitthvað hefur þetta að því er virðist stigið framámönnum félagsins til höfuðs, því S´78 eru farin að segja sveitarfélögum til verka eins og eitthvert drambsamt ráðuneyti. Núna nýlega á Akureyri, þegar Amtsbókasafninu sem er stofnun Akureyrarbæjar var sent bréf og þau bókstaflega beðin um að hætta samstarfi við einstaklinga sem S´78 er í nöp við.
Það gerðist varðandi félagið Andrými sem byrjaði starfsemi sína á því að fimm heimavinnandi húsmæður tóku sig saman og ákváðu að hittast og veita hverri annarri stuðning til að yfirvinna bleiuþvottinn og vinna að sameiginlegum áhugamálum eins og til dæmis sláturgerð. Ekki leið á löngu áður en áhugi og dugnaður þeirra fréttist út um bæinn og smitaði frá sér til annarra kvenna á Akureyri, þá fremst innflytjendakvenna frá Póllandi, Þýskalandi og fleiri löndum.
Starfsemin varð fljótlega vettvangur fyrir innflytjendur að aðlagast Íslandi
Að sögn Inu Steinke, sem er ein af talsmönnum félagsins, þá þróaðist starfsemi Andrýmis fljótlega yfir í að aðstoða erlendar konur við að kynna sér og læra ýmislegt um íslenska siði bæði matargerð og annað. Andrými varð fljótlega sameiginlegur vettvangur innfluttra og innfæddra kvenna sem mynduðu tengsl og vináttubönd. Segir hún hamingju hafi ríkt í sjálfboðavinnunni við að gleðja og upplýsa innflytjendur um íslenska siði og svara spurningum um land og þjóð. Aðalstarfsemi Andrýmis var því að auðvelda innflytjendum að átta sig á og aðlaga sig að íslensku samfélagi.
Hér að neðan má sjá lista yfir námskeið sem Andrými hefur haldið eins og til dæmis „Viltu smíða matjurtakassa? – Viltu sauma svuntu – Viltu baka súrdeigsbrauð – Byggjum samfélag… – Sokkastopp – Viltu læra að búa til mjólkurkefir“ og svo framvegis. Ina Steinke segir að mörg námskeiðanna hafi verið yfirfull og færri komist að en vildu.
Andrými þurfti húsnæði undir starfsemina og fékk inni á Amtsbókasafni Akureyrar sem fannst það hið besta mál að styðja ungar konur sem unnu óeigingjarnt starf í sjálfboðavinnu sem samtímis fellur að markmiðum bæjaryfirvalda að auðvelda innfluttum að finna leiðir inn í íslenska samfélagið. Andrými fékk einnig nokkur hundruð þúsunda króna styrk frá Uppbyggingarsjóði Norðurlands sem nýttur var til kaupa á efni og öðru tilheyrandi fyrir námskeiðin. Á rúmu ári hefur Andrými fengið jákvæða kynningu og sífellt fleiri sótt ókeypis námskeið þeirra.
Krafa Samtakanna ´78 til Amtsbókasafns Akureyrar um „að taka málin föstum tökum“
En svo kom bréf frá Samtökunum ´78 til yfirbókasafnsvarðar Hólmkels Hreinssonar dagsett 13. maí s.l.:
„Okkur hjá Samtökunum ’78 hefur borist ábending frá félaga í Samtökunum um að forsvarsfólk Andrými sem er í samstarfi við Amtsbókasafnið á Akureyri sýni af sér afar óviðeigandi ummæli um trans fólk og þá aðallega trans konur á opnum samfélagsmiðlum sínum. Nú er Akureyrarbær að setja á laggirnar í fyrst sinn hinsegin hátíð núna í sumar og er því ólíklegt að slík orðræða samræmist stefnu opinberrar stofnunar í eigu Akureyrarbæjar.“
Bréfið er undirritað af Kára Garðarssyni, framkvæmdastjóra Samtakanna ´78. Með fylgdu skjáskot af umræðum um transfólk á Facebook og krafa Samtakanna ´78 að:
„Forsvarsfólk Amtsbókasafnsins taki föstum tökum á þeirri stöðu sem upp er komin.“
Bréf Amtsbókasafnsins til Andrýmis með ásökunum um „hatursorðræðu“
Í framhaldi af kröfu Samtakanna ´78 um að taka málið „föstum tökum“ skrifaði Dagný Davíðsdóttir, verkefnastjóri viðburða og kynningamála bréf til Andrýmis:
„Góðan daginn, okkur hafa borist ábendingar um að stofnendur og skipuleggjendur viðburða hjá Andrýminu sýni af sér hatursorðræðu og afar óviðeigandi ummæli um trans fólk á samfélagsmiðlum. Þetta stangast á við stefnu Amtsbókasafnsins og Akureyrarbæjar. Okkur langar að heyra hvernig þið bregðist við þessum ábendingum?“
Ina Steinke segir að Andrými hafi tafarlaust svarað bréfinu og tvær konur úr Andrými farið á fund með starfsmönnum bókasafnsins og allar verið sammála um það að þetta væri ekki neitt sem ætti að eyðileggja hið góða samstarf Andrýmis og Amtsbókasafnsins.
Þar til að Hólmkell Hreinsson yfirmaður bókasafnsins birtist og talaði um „hatursumræðu“ sérstaklega Inu Steinke á þann óviðeigandi hátt að
„stuðningur við skrif hennar væri sambærilegt að styðja nasista, morðingja og nauðgara.“
Að svo komnu sáu fulltrúar Andrýmis að ekki væri grundvöllur til áframhaldandi umræðna og gengu af fundi.
Er það boðlegt starfsmanni Akureyrarbæjar að að bera saman skrif kvenna sem aðstoða innflytjendur við nasista, morðingja og nauðgara?
Hvað yfirbókasafnsverðinum gekk til með slíkri ásökunum er óráðin gáta. Öllum má vera það ljóst að opinber starfsmaður sem dembir slíkum ásökunum á samstarfsaðila gengur langt út fyrir fagleg mörk starfs síns og svertir ekki bara eigið mannorð heldur einnig ímynd Akureyrarbæjar sem hann er fulltrúi fyrir. Spyrja má bæjaryfirvöld, hvort það sé stefna Akureyrarbæjar að ráðast á það fólk sem trúir því að kynin séu tvö sem Biblían boðar með því að bera saman þá afstöðu við nasista, morðingja og nauðgara?
Transmál hafa verið í brennidepli að undanförnu og óumdeilt að skiptar skoðanir séu til staðar. Til dæmis að líffræðilega fæddir karlmenn keppi í kvennagreinum sem búið er núna að banna í Bandaríkjunum. Eða hafa aðgang að búningsklefum kvenna. Að fullyrða að kynin séu einungis tvö eins og Hæstiréttur Bretlands hefur staðfest.
Hvað er það annað en hatursorðræða að slengja því út úr sér að sögn kvenna Andrýmis á fundinum, að stuðningur við slíkar skoðanir séu sambærilegar við við að styðja nasista, morðingja og nauðgara?
Aðgerðir Samtakanna ´78 bera keim af þráhyggju valdafíkla á ríkisstyrk sem vill banna aðrar skoðanir en sínar eigin og þola engar umræður um eigið ágæti eða vankanta. Að vaka yfir samfélagsmiðlum til að elta uppi einstaklinga og gera þeim lífið erfitt minnir á starfsemi njósnara, í þessu tilviki einkaspæjara. Að skrifa bréf eins og ofan til opinberrar stofnunar til aðgerða í skjóli opinbers valds er andstæða málefnalegrar umræðu og málfrelsis.
Spyrja má hvers slags fjölmenningarstefnu Akureyrarbær fylgir með skilyrðislausri hlýðni við boðum Samtakanna ´78 sem gagnrýnendur gætu hæglega líkt við bókstafstrúarkreddu. Einnig má spyrja hvers vegna yfirvöld gefa fána Samtakanna ´78 ofurvægi miðað við fána annarra mannréttindasamtaka til dæmis heyrnleysingja eða lamaðra og fatlaðra eða einhvers verkalýðsfélagsins?
Umræðunni er augljóslega engan veginn lokið en það hlýtur að vera almenn lágmarkskrafa til opinberra starfsmanna að þeir haldi tungunni rétt í munni og gæti almennrar kurteisi, þótt þeir styðji Samtökin ´78.
Akureyrarbær missti ekki mikið þótt starfsmenn eins og Hólmkell Hreinsson segði starfi sínu lausu.